Reclame, bevooroordeelde concurrentie, spelersbescherming, de rol van de regelgever - deze kwesties liggen regelmatig op tafel en waren de afgelopen weken het onderwerp van nieuwe controverses. En met een goede reden. De Nationale Loterij valt niet onder de wet op de kansspelen van 1999 die de sector regelt. Daarom wordt het niet als gokken beschouwd. De reden? Wat de Nationale Loterij aanbiedt is een vorm van "sponsoring" die heel "anders" is dan wat particuliere exploitanten van kansspelen en weddenschappen doen. Het zou niet gaan om een onderneming met winstoogmerk als zodanig, maar om overheidssteun aan de civiele samenleving in de vorm van subsidies of sponsoring. En toch is de overheid met de Nationale Loterij de grootste aanbieder van kansspelen in het land. Laten we eens kijken hoe het werkt.

Geen kansspel?

De afgelopen vijf jaar heeft de Nationale Loterij een gemiddelde groei van 4,5% laten zien. In 2021 behaalde het een omzet van 1,530 miljard euro voor 299 miljoen verkochte spellen tegen een gemiddelde prijs van 1,5 euro. Naast een aanzienlijke stijging van de verkoop via digitale kanalen is haar strategie gebaseerd op kleine bedragen die worden ingezet in de bijna 7.800 verkooppunten in het land. 50% van de omzet komt nog steeds van de verkoop in boekhandels waar de Belgen kleine bedragen inzetten.

"Maar we worden snel over één kam geschoren met kansspelen, terwijl het feit dat het om kleine bedragen gaat, gokken van nature verantwoord is", zei Jannie Haek, directeur van de Nationale Loterij, tijdens een persconferentie waarin de resultaten van 2021 afgelopen januari werden gepresenteerd.

Sportweddenschappen, casino, paardenrennen, poker, blackjack, om een spel als een "kans- en geldspel" te classificeren zijn vier cumulatieve criteria vereist: de speler zet geld in, de inzet is onomkeerbaar, de speler kan winnen of verliezen en de uitkomst van het spel is gebaseerd op toeval.

Sommige kans- en gokspelen berusten immers niet 100% op toeval. Een pokerspeler, bijvoorbeeld, kan ervaring opdoen terwijl hij of zij speelt en heeft "enige" controle over het resultaat. Maar hoewel vaardigheid in dit geval een belangrijke rol kan spelen, blijft de uitkomst geheel of gedeeltelijk afhankelijk van toeval. De Lotto is dus een kansspel in de zin van deze definitie. In 2021 deelden bijna 104 miljoen Belgische winnaars 896 miljoen euro aan winsten.

 En vanuit fiscaal oogpunt?

Het fiscale kader voor gokken is bevoorrecht omdat winsten niet als inkomen worden beschouwd en dus zijn vrijgesteld van belasting. Alleen een gokactiviteit die als hoofdactiviteit wordt uitgeoefend, zoals professionele poker- of bridgespelers, wordt belast. In dit geval en wegens hun regelmatige en vaste karakter is het gerechtvaardigd dat de belastingautoriteiten hun opbrengsten als inkomsten beschouwen. De winsten die worden behaald in het kader van een door de Nationale Loterij aangeboden spel zijn vrijgesteld van belasting. Het gaat dus om kansspelen wat het fiscale stelsel betreft.

De Loterij vermeldt dit op haar website: "Heeft u een mooi bedrag gewonnen in een van onze trek- of krasspelen? Moet u een deel van uw winst houden voor belastingdoeleinden? Nou, nee! De winsten van onze spellen zijn allemaal belastingvrij. Welk spel u ook speelt, u wordt niet belast op het bedrag dat u wint. Dit zijn dus nettobedragen die u niet op uw belastingformulier hoeft te vermelden."

Sponsoring, maar toch...

In 2021 heeft de Nationale Loterij 335 miljoen euro geherinvesteerd in de Belgische samenleving, in de eerste plaats als stichting, maar ook via 200 miljoen aan subsidies voor 336 culturele, wetenschappelijke of sportieve projecten. Bij de opmaak van haar budget voor 2022 heeft de federale regering beslist om de monopolierente die de Nationale Loterij haar jaarlijks betaalt, te verhogen, waarbij ze een extra inspanning van 10 miljoen euro vermeldt.
Van 135 miljoen euro zal de monopolierente die de Nationale Loterij jaarlijks betaalt dus stijgen tot 145 miljoen euro voor dit jaar. Ook het bedrag aan subsidies dat zij jaarlijks aan goede doelen uitdeelt, wordt verhoogd: van 185 miljoen euro gaat dit naar 200 miljoen. In totaal bedraagt het totale financiële rendement van de Loterij voor de samenleving nu 345 miljoen euro (200 + 145) tegenover 320 miljoen euro vroeger.

Het is minder zichtbaar voor de samenleving, maar ook particuliere exploitanten van kansspelen en weddenschappen steunen goede doelen. Zo is de Ladbrokes Foundation, in samenwerking met sportambassadeurs die zijn geselecteerd om hun sportieve talenten en om de menselijke en maatschappelijke waarden die zij uitdragen, betrokken bij diverse en uiteenlopende projecten zoals Viva for Life, seksisme in de sport of hulp aan de minstbedeelden.

In tegenstelling tot de Nationale Loterij beweren deze exploitanten echter niet dat zij "verwachten dat de overheid zodanig zal reageren dat deze extra miljoenen [...] worden gegenereerd door het desbetreffende monopolie op kansspelen te garanderen". Dubbele normen? Dit roept op zijn minst vragen op.

Klik hier om het artikel te lezen.